Dzieje miasta Kazimierz

Dzięki wsparciu wspomnianego wyżej króla zyskał Kazimierz rangę jednego z pierwszych miast Małopolski, co skutkowało przedstawicielstwem Kazimierza w składzie najwyższego sądu prawa niemieckiego. Nowe miasto szybko stało się ważnym ośrodkiem życia duchowego. Z fundacji króla – dobroczyńcy miasto otrzymało dwa kościoły: Bożego Ciała i św. Katarzyny, zaliczane do naszych najpiękniejszych kościołów gotyckich. W świetle udokumentowanych faktów historycznych Kazimierz miał być siedzibą najważniejszej uczelni – Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Nie wszystko potoczyło się zgodnie z pierwotnymi zamierzeniami. Kazimierz nie został siedzibą uniwersytetu w roku 1364 ani w roku 1400, w którym to roku miała dokonała się jego odnowa. Po stronie niepowodzeń wymienić należy fakt, że miasto nie odegrało żadnej roli politycznej a także nie było w stanie zagrozić dominacji ekonomicznej znacznie większemu i bogatszemu Krakowowi.

Wiek XIV i XV  to okres względnej prosperity. Pierwsza połowa XVII wieku była jeszcze okresem stosunkowo pomyślnym, pomimo symptomów rozpoczynającego się upadku gospodarczego miast polskich.  Na drugą połowę XVII wieku przypada okres wojny szwedzkiej ( 1655 – 1658 ) i wojny północnej ( 1702 – 1710 ), które zadały miastu poważny cios. W znacznej części zrujnowane, zubożałe i wyludnione miasto wegetowało praktycznie przez cały XVIII wiek.

Po pierwszym rozbiorze Polski, przypadającym na rok 1772, Kazimierz został zajęty przez wojska austriackie wraz z Galicją i dopiero po czterech latach powrócił do Rzeczypospolitej. W latach 1792 i 1794 Kazimierz, na mocy ustawy Sejmu Czteroletniego o miastach, był czasowo włączany do Krakowa. Ostatecznie nastąpiło to w roku 1802 za sprawą władz austriackich. To koniec odrębności. Przez wiek XIX i pierwsze dziesiątki XX wieku Kazimierz był jedną z najbiedniejszych  dzielnic Krakowa. Z dawnych czasów pozostało kilka kościołów, ratusz i szereg pięknych kamienic, natomiast mieszczaństwo wymarło lub zupełnie sproletaryzowane uległo zalewowi licznej biednej ludności z miasta żydowskiego, znajdującego się od wieków w obrębie murów Kazimierza, lecz od niego ściśle separowanego. Gdy patenty i rozporządzenia austriackie pozwoliły Żydom na opuszczenie ich zamkniętych dzielnic zamieszkali oni wyludniony Kazimierz, który od tego momentu stał się dzielnicą biedoty i zacofanej ludności pochodzenia żydowskiego. W tym samym czasie zamożni i wykształceni Żydzi mieszkali w granicach Krakowa. Tragiczny los ubogich dopełnił czas okupacji niemieckiej w latach 1939 – 1945 kiedy nastąpiły wysiedlenia i masowa eksterminacja. Miejsce dotychczasowych mieszkańców Kazimierza zajęła ponownie ludność polska, wypędzona przez hitlerowców z Krakowa oraz innych polskich miejscowości położonych na zachodzie kraju. W ostatnich latach jesteśmy świadkami restauracji Kazimierza, który pozostaje integralną częścią miasta Kraków.

Dzieje Kazimierza nie znalazły szczególnego oddźwięku w literaturze historycznej. Fakt ten nie jest niczym szczególnym, jeśli wziąć pod uwagę, że Kazimierz nie był już miastem odrębnym ale tylko zaniedbaną dzielnicą Krakowa. Pisano o nim sporadycznie, głównie w większych opracowaniach poświęconych miastu Kraków albo ogółowi miast polskich.
Wśród autorów wydanych opracowań warto wymienić takie nazwiska jak: Kazimierz J. Ptaśnik, K. Bąkowski, St. Tomkiewicz, St. Kutrzeba, M. Friedberg, T. Dobrowolski.